Det begynte idyllisk. Fjorden låg som eit speil, brisen smaug seg over vannet som ein kjærteikn fra ein stillfaren sommarflørt, og Rigmor hadde akkurat fått riktig temperatur på termosen sin. Det herska ein fornøyd atmosfære av perfekt feriemodus, på høgre side i kabinen te ekteparet Råke sin eminente Bürstner.
På venstra sidå og bak rattet satt Gustav skjelvende mens svetten silte ned over andletet, mens han tenkte på de siste timers hendelser.
– Du, Gustav … Det va her, rett nedi svingen ved fossen der, at to lastebilar gjekk rett utfor seint på åttitallet – med bare nåken minutt i mellomrom. Poff! Rett te bunns, begge to.
Gustav klamra seg til rattet som om han nettopp hadde sett sjølvaste dommedag stå i veikanten og heia.
– To!? Med MINUTT i mellomrom!?
– Jadda. Først ein, så ein til. Trur ikkje dei hadde GPS på den tida.
– Men KVA i svarte skulle me stoppa her for då!? For å gjenoppleva det!? Eg kan jo knapt pusta, Rigmor! Me e i ein 3,5 tonns sjark med hjul!
Rigmor tok rolig ein slurk kaffi og nikka mot fjellsida.
– Dei bygde jo den tunellen her etterpå, Gustav. Det e tryggare nå.
– Å jasså!? Eg føle meg ikkje spesielt tunellsikker, for å sei det mildt! Eg føle meg som ein torskefilet i eit sugerør!
– Hah! Slapp no av. Ingen har havna utafor her med bobil … ennå.
– ENNÅ!? Det e jo akkurat det du ikkje skal sei, Rigmor! Du har ein forbanna gave for å servera katastrofefakta på termokopp-nivå!
– Eg lika å vera informert. Du likar drama.
– Eg lika å leva, Rigmor! Og viss me overleve detta, så skal eg ta deg med på flat asfalt, heile vegen heim!
Rigmor lo stille og klappa han på låret.
– Køyr no, torsken min. Sørfjorden vente.
Itte eit lite men høgst nødvendig pitstop i Øvre Eidfjord kor Gustav stoppa med ei tilforlatelig mine om å slippe ein Sundbrei semi forbi, hadde han gått bak eit tre for tilsynelatende å late vannet.
Men … Alt han lata. Det va eit nesten sammenbrot av sjeldent kaliber. Måbødalen hadde krevd sitt. Spesielt med Rigmor sine historiske kommentar blaff av katastrofale hendelser, langs vegen nedover.
Gustav sleit seg ut av krattet og rusla tilbake mot bobilen med eit slags anstrengt, men maskulint alvor i gangen, som om han nettopp hadde vært i ein nærkamp med både skjelvande angst og ein litt for nærgåande maurtue.
Rigmor satt fortsatt med termosen sin og hadde oppdatert Facebook-statusen til: «Mektige Måbødalen, brusande Vøringsfoss og ein litt bleik Gustav bak rattet 😅🚐💨».
Gustav harka dramatisk mens han starta droget igjen.
– Sånn. Då har eg tømt både tanken og sjela. Nå må me komma oss vidare før eg begynne å hallusinera om velta bobiler, fallende lastebilar og bremsesvikt i Måbødalen.
– Det e ein øvegang, svarte Rigmor og smilte lurt. Men nå e det jo nesten motorveg heilt til Kinsarvik. Kos deg.
Og det gjorde han. I heile tjue-tjuefem minutt.
Så snevra vegen inn. Plutselig. Brutalt. Uten forvarsel. Som ein trang singlet frå 80-talet på ein julesylta Gustav.
– KA E DETTA FOR NO!? ropte han, mens han stramma grepet rundt rattet og ligna meir og meir på ein stivna manneversjon av Mona Lisa med panikk.
– Du veit, her rundt Ringøy, så går det jo ikkje an å møtast. Ikkje eingang med elsykkel og barnevogn samtidig, sa Rigmor og løfta koppen.
– Det va jo nesten ein jævla autobane i stad! Nå e det plutselig geitestien til bestefar!?
– Jammen … Det e jo dette som e ekte Hardanger. Det smale, vakre, ville.
– Dette e faen ikkje vilt eller vakkert. Dette e idiotisk! Eg kjøre ein Bustner, ikkje ein baguette!
Rett rundt neste sving dukka det opp ein tysk bobil. Ein sånn med påmalt ørkenlandskap og flagg, og ein førar som såg ut som han hadde meir skjegg enn styringsforståelse.
– Nei! Nei, nei, NEI! Kva gjer me no!?
– Du rygge. Eller han rygge. Eller dåkke rullar sammen ned fjellsidå. Det e det som e spennande med Hardanger, Gustav. Det uvisse.
Gustav titta perpleks bort på Rigmor, men ho va opptatt med å ta bilder ut vinduet. Knips, knips, knips kvapp det i fra smart telefonen hennas …
Tyskeren fløyta og kom møysommelig nærmere som om han fortsatt hadde herredømme øve Noregs veger. Gustav knytta neven og rista på hovudet og angra han hadde tappe tungtvannet på Rjukan. Det kunne kommen godt med nå.
Gustav sperra opp augene mens speilglasa dansa forbi tyske sidespeglar med ein avstand så knuslete at ein tanntråd kunne målt breiare.
– Ihh bitte! Mein Gott! kauka tyskaren, mens han snirkla seg siksak forbi med blikket festa på alt anna enn vegen.
Gustav holdt pusten. Øyelokket tikka ukontrollert. Han holdt rattet som om han va i ferd med å vri av eit nyfødt tre.
Det skrapa. Speglane sneia kvarandre som to pensjonistar i dansekamp.
– Mein Gott! ropte tyskaren.
– Mein blodtrykk! kvesste Gustav.
Dei glei forbi kvarandre utan verre treff og tyskeren forsvann i horisonten bak dei, mens Gustav pusta letta ut og slapp jerngrepet på rattet.
– Eg skulle hatt støtdemparar i sjela … Men greit. Me leve. Så lenge tyskarane held seg på sin side av fjellet.
Rigmor lente seg over og kyssa han på kinnet.
– Du er min helt, Gustav. Litt svett, litt bulkete, men fortsatt heilt.
– Jada … Eg e vel Hardanger-versjonen av Bruce Willis. Bare med bustete campinghår og svette mellom skulderblada.
Men, Gustav hadde i grunnen såvidt fått kjenna på ka som venta han, fra Kinsarvik og inn te Odda. Der riksveg 13 i grunnen skiller hveten fra havren med ei grovkvern av stein.
At Hardangers svar på Bruce Willis i realiteten va ein lett bulkete pensjonist med termostyrt mage og skuldersvette som permanent følgesvenn, det va det ingen som såg frå vegen bak, eller foran.
Men der, i ei skeiv klemme mellom fjell, fjord og frysande frykt, satt Gustav Råke, halvveis i ferd med å bli legende. Med blikket stivt festa på vegen og knokar kvitare enn stussen te ein ravfull engelskmann i syden.
– Eg vil heim, Rigmor. Heim te rein asfalt, gul stripa i midten og folk som held sidå si. Trygla Gustav frå førarsetet, når eit gedigent vogntog passerte med millimeters klarering, rett oppe i svingane etter Kinsarvik.
Rigmor smilte. Lurt. Lystig.
– Heim? Me har jo knapt begynt, elskling.
Og der rulla dei vidare, inn i neste sving – på veg mot Odda, og inn i historien som Sørfjorden sin mest lettskremte helt.
